رنگ آمیزی فلزات یکی از مهمترین مسائلی است که هنگام طراحی و ساخت فلز مورد توجه قرار می گیرد. این امر موجب می شود در وهله اول ظاهر فلز زیبا به نظر برسد و در وهله دوم مقاومت آن در برابر رطوبت و اکسیژن افزایش یابد.
به طور کلی فلزات رنگی در ساختمان ها، تولید لوله های شهری، پوشش دهی کشتی ها و غیره به کار برده می شوند. اما مسئله ای که در اینجا مطرح است نوع رنگ مناسب برای فلز است. رنگ های سنتی مقاومت کافی را در برابر تغییرات آب و هوایی و از همه مهمتر رطوبت هوا را ندارند؛ از این رو باید از رنگ های مخصوص فلزات برای پوشش دهی ورق رنگی و فلزات استفاده کرد.
چه رنگی برای پوشش دهی فلز مناسب است
برای رنگ کردن فلزات آشنایی با علم پلیمر بسیار حائز اهمیت است. کارشناسان پلیمر معتقدند که رنگ های پایه رزین اپوکسی، پلی استر، رنگ آکریلیک و کفپوش پلی یورتان توانسته اند تا حد زیادی مقاومت فلزات را افزایش دهند. با این وجود امروزه تنها از رنگ اپوکسی برای پوشش دهی فلزات استفاده می شود.این رنگ نسبت به سایر رنگ ها مقرون به صرفه تر بوده و در برابر حلال های شیمیایی خطرناک نظیر تینر واکنشی از خود نشان نمی دهد. از آنجای که احتمال احتراق فلزات بسیار زیاد است، رنگ اپوکسی آنها را در برابر این امر ایمن کرده است. به طوری که فلزاتی که با اپوکسی رنگ می شوند در تمامی صنایع مورد استفاده قرار می گیرند.
بهترین نوع رنگ برای اهن
آهن از جمله فلزاتی است که در صنایع مختلف استفاده میشود. اما یکی از ویژگیهای این فلز، زنگزدگی و خوردگی در طول زمان است که باعث کاهش مقاومت آن میشود. استفاده از رنگهای مخصوص بر روی آهن، یکی از روشهای کاربردی برای جلوگیری از زنگ زدگی و افزایش زیبایی این فلز است. از رنگهای متنوعی برای رنگ آمیزی آهنآلات استفاده میشود که هر کدام ویژگیهای خاصی دارند. رنگ آکریلیک، اپوکسی، مولتی سورفیس، پلی یورتان، آلکیدی و رنگ روغنی از جمله بهترین رنگها برای آهن هستند که خاصیت ضد آب و ضد اکسایش دارند.
رنگ آهن چه رنگی است
همان طور که اشاره کردیم، آهن از جمله فلزات بسیار خورنده است که با اکسیژن هوا و رطوبت واکنش داده و دچار خوردگی و زنگزدگی میشود. برای جلوگیری از خوردگی آهن از پوششهای رنگی چون رنگ آکریلیک، اپوکسی، آلکیدی و... استفاده میشود که یک لایه محافظتی بر سطح آهن ایجاد میکنند. این رنگها مانع واکنش آهن با اکسیژن هوا و رطوبت شده و استحکام و دوام این فلز را در برابر خوردگی افزایش میدهند. پس رنگ آهن به رنگهایی اطلاق میشود که علاوه بر افزایش زیبایی سطح آهنآلات، دوام آنها را در برابر عوامل مخرب مثل رطوبت و اکسیژن هوا افزایش میدهند.
انواع رنگ مخصوص فلزات
انواع رنگ مخصوص فلزات وجود دارد که اثر ویژهای در افزایش مقاومت آنها دارند. رنگهایی که برای پوشش فلزات از آنها استفاده میشود، به شرح زیر هستند:
رنگ آکریلیک:
یک نوع رنگ پراستفاده برای پوشش فلزات، رنگ آکریلیک است. این رنگ بر پایه آب بوده و دوام بالایی در برابر رطوبت، تغییرات هوایی و دمای بالا دارد. رنگ آکریلیک برای پوشش دهی فلزاتی که در محیطهای داخلی و خارجی استفاده میشوند، کاربرد فراوانی دارد.
رنگ روغنی:
یکی دیگر از رنگهایی که برای فلزات به کار میرود، رنگ روغنی است. این رنگها پایه روغنی دارند و به همین دلیل، مقاومت آنها در برابر رطوبت کم است. از رنگهای روغنی تنها برای پوشش فلزاتی استفاده میکنند که در محیطهای بسته و به دور از رطوبت شدید و نور خورشید هستند.
رنگ مولتی سورفیس:
این نوع رنگها قدرت چسبندگی بالایی دارند و در برابر رطوبت و اکسیژن هوا نیز بسیار مقاوم هستند. همچنین یکی از ویژگیهای منحصربفرد رنگهای مولتی سورفیس، ضد حرارت بودن آنها است.
رنگ پلی یورتان:
یکی از رنگهای مخصوص فلزات که امروزه استفاده زیادی دارد، رنگ پلی یورتان از خانواده رنگهای پلیمری است. این نوع رنگها دوام بالایی در برابر رطوبت، دمای بالا و مواد شیمیایی خورنده مثل اسیدها و بازها دارند. خشک شدن سریع و داشتن ظاهر براق و یکدست، از دیگر مزایای رنگ پلی یورتان است.
رنگ اپوکسی:
یکی دیگر از رنگهای کاربردی برای فلزات که قدرت چسبندگی بالایی دارد، رنگ اپوکسی است. این رنگها به عنوان رنگ صنعتی برای پوشش فلزات بهخصوص آهن استفاده میشوند. افزایش مقاومت در برابر آب و هوا، مهمترین ویژگی است که رنگهای اپوکسی به فلزات میبخشند. همچنین این رنگها مانع جذب گرد و غبار شده و خاصیت ضد خش نیز دارند.
رنگ آلکیدی:
رنگ آلکیدی که به عنوان رنگ مخصوص فلزات شناخته میشود، از جنس موارد رزینی بوده و دوام بالایی در برابر رطوبت و شرایط جوی متنوع دارد. از رنگهای آلکیدی در صنایع برای پوشش انواع سازههای فلزی استفاده میشود. توجه داشته باشید که از این رنگ نباید برای فلزات گالوانیزه استفاده شود، زیرا رنگ آلکیدی با پوشش گالوانیزه زینک (zn) واکنش داده و درنتیجه قدرت چسبندگی رنگ کاهش پیدا میکند.
رنگ آمیزی سطوح فلزی در 6 مرحله
در ادامه به بررسی مراحل رنگ آمیزی سطوح فلزی میپردازیم:
ابتدا باید تمام وسایل مورد نیاز برای رنگآمیزی فلزات را تهیه کنید. این وسایل و ابزارها شامل روزنامه باطله یا پارچه کهنه، برس سیمی، تینر، پرایمر فلزی، آستر، رنگ مخصوص فلزات و وسایل ضروری برای ایمنی کار هستند.
در این مرحله باید وسایل فلزی که قرار است رنگآمیزی شود به محیط مناسب انتقال یابد. دقت کنید که تهویه محیط از جمله الزامات مهم برای رنگآمیزی فلزات است. در صورت عدم امکان انتقال سازه فلزی به محیز مناسب، با باز گذاشتن پنجرهها، تهویه مناسب را ایجاد کنید.
مرحله بعدی بررسی سطح فلز و حذف هرگونه آسیبهای احتمالی و آلودگیهای فیزیکی روی آن است. رنگهای کهنه، زنگزدگی و ترکهای سطح فلز باید به طور کامل حذف شوند.
در این مرحله اگر سطح کار ترک، پستی و بلندی و شیارهای ریز و درشت دارد، میتوانید از بتونه فلزی استفاده کنید تا سطح فلز صاف و یکنواخت شود.
مرحله بعدی استفاده از پرایمر یا همان لایه آستر روی سطح کار است. استفاده از پرایمر باعث میشود رنگ قدرت چسبندگی بیشتری پیدا کند. همچنین استفاده از پرایمرها قبل رنگآمیزی، دوام و مقاومت فلز را در برابر عوامل آسیبزا مثل رطوبت و هوا نیز افزایش میدهد.
بعد از خشک شدن کامل آستر، مرحله آخر شروع رنگآمیزی با رنگ مخصوص فلزات است که باید با فرچه سیمی انجام شود. توجه داشته باشید که نحوه رنگآمیزی با توجه به نوع رنگ که میتواند اپوکسی، آکریلیک، الکیدی و... باشد، کمی متفاوت خواهد بود.
رعایت نکات مهم برای رنگ آمیزی اسکلتهای فلزی
در رنگآمیزی سازه و اسکلتهای فلزی، لازم است این نکات را رعایت نمایید:
در رنگ کردن فلزات حتما نکات ایمنی را رعایت کنید. برخی رنگهای مخصوص فلزات، بخارهای سمی دارند، به همین دلیل استفاده از لباس مخصوص، دستکش و ماسک در حین کار با آنها ضروری است.
یک نکته مهم در رنگ کردن اسکلتهای فلزی، تمیز کردن هر گونه مواد اضافی از روی سطح کار، قبل از رنگ آمیزی است. سطح کار نباید هیچگونه رنگ کهنه، آلودگی فیزیکی یا شیمیایی مثل زنگزدگی، گرد و غبار، روغن و برادههای آهن و... داشته باشد.
برای افزایش دوام و مقاومت اسکلتهای فلزی در برابر زنگ زدگی، بهتر است قبل از رنگآمیزی، از یک لایه پوشش ضد زنگ و یک لایه آستر استفاده کنید تا دوام اسکلت در برابر خوردگی بیشتر شود.
در انتخاب رنگ مخصوص اسکلتهای فلزی، به میزان رطوبت محیط توجه کنید، محیطهایی با رطوبت بالا نیاز به رنگهای ضد آب قوی دارند. رنگ اپوکسی ضد آب بوده و برای محیطهای مرطوب مناسب است.
ویژگی های رنگ اپوکسی به عنوان بهترین رنگ برای فلزات
مواد تشکیل دهنده: رنگ اپوکسی که به کفپوش نیز معروف است اجرای آسانی داشته و مواد تشکیل دهنده آن نیز شناخته شده است. این کفپوش متشکل از فنل A بوده که حاوی یک ماده سخت کننده است. برای سخت کردن اپوکسی از دو نوع هاردنر (سخت کننده) به نام های پلی آمید و پلی آمین استفاده می شود. هر کدام از این هاردنرها درصد سخت کنندگی مختلفی داشته و بسته به نوع کاربرد فلزات مورد استفاده قرار می گیرند.
موارد کاربرد رنگ اپوکسی:
- استفاده در پروژه های عمرانی به عنوان لایه حائل
- استفاده به عنوان رنگ و لایه نهایی فلزات
- استفاده از رنگ اپوکسی در تاسیسات دریایی
- استفاده در اسکلت های فلزی
- استفاده در لوله های فاضلاب شهری و غیره
مزایای رنگ اپوکسی: رنگ اپوکسی در برابر رطوبت هوا کاملا مقاوم بوده و جلوی اکسید آهن را می گیرد. استفاده از رنگ اپوکسی موجب می شود تا سطح فلزات صیقلی شده و گرد و غبار بر روی آنها نچسبد. پوشش اپوکسی موجب می شود تا فرایند پاکسازی فلزات بسیار راحت شود و دیگر نیازی به مواد شوینده گران قیمت نباشد. این رنگ ها باعث می شوند تا چسبندگی فلزات افزایش یافته و در نتیجه خیلی راحت به سایر سطوح بچسبند. از دیگر مزایای رنگ های اپوکسی عبارتند از:
- مقاومت فوق العاده در برابر مواد شیمیایی
- مقاومت بالا در برابر انواع تنش ها
- مقاومت عالی در برابر اکسید آهن و پوسیدگی
- افزایش طول عمر فلزات
- اجرای سریع و آسان
- عدم نیاز به تعمیرات زیاد
- مقاومت بالا در برابر انواع سایش ها، ضربه و طوفان