ورق‌های فلزی در دو نوع سرد و گرم تولید می‌شوند که هر کدام بسته به نوع خود کاربردهای مختلفی دارند. ضخامت ورق‌های فلزی موجب می‌شود تا آستانه تحمل آن‌ها در برابر فشار و ضربه متغیر باشد؛ به گونه‌ای که هر چه ضخامت آن‌ها بیشتر باشد، میزان مقاومت آن‌ها در برابر فشار، ضربه و تغییرات آب و هوایی بیشتر می‌شود. این ورق‌ها از نظر ضخامت به نازک، متوسط و ضخیم تقسیم می‌شوند که در ادامه به توضیح کاربرد و مشخصات آن‌ها به صورت جداگانه می‌پردازیم.
تلرانس ضخامت ورق فولادی چیست؟
تلرانس به این معنی است که چه ابعادی برای ساخت یک قطعه فلزی مناسب است. به فرض اگر ابعاد ورق‌های آلومینیومی را بیش از حد استاندارد تعریف شده برای آن‌ها در نظر بگیریم، میزان مقاومت آن در برابر ضربه کاهش یافته و در نتیجه شکننده می‌شود. پس باید فلزات با تلرانس‌های مناسب تولید کرد؛ این امر تنها توسط کنترل صحیح تلرانس یا رواداری از سوی مهندسین خبره امکان‌پذیر است. اگر مهندسین نتوانند مطابق با قدرت و توانایی فلزات یک تلرانس مناسب برای آن‌ها در نظر بگیرند، تولیدات فلزات با چالش‌های جدی روبه رو خواهد شد.
استاندارد ضخامت ورق‌های فولادی
زمانی که برای خرید ورق‌های فولادی اقدام می‌کنید، باید به ضخامت آن‌ها که یک اصل مهم است، توجه کنید. ورق‌های فولادی براساس ضخامت به سه دسته تقسیم می‌شوند. لازم به ذکر است که معیار سنجش ضخامت ورق‌های فولادی براساس استاندارد DIN آلمان است:
- ورق‌های نازک: ضخامت‌هایی بین 0.18 الی 2.75 میلی متر و نقطه ذوب 1400 درجه سیلیسیوسی
- ورق‌های متوسط: ضخامت‌هایی بین 3 الی 4.75 میلی متر و نقطه ذوب 1400 درجه سیلیسیوسی
- ورق‌های ضخیم: ضخامت‌هایی بین 5 میلی متر الی بیشتر و نقطه ذوب 1400 درجه سیلیسیوسی
مشخصات تلرانس ضخامت ورق‌های فولادی
اگر بخواهیم مشخصات ورق‌های فولادی را براساس ضخامت تقسیم‌بندی کنیم، بهتر است معیار خود را بر مبنای ورق‌های کربنی قرار دهیم؛ چراکه ورق‌های فولادی با مواد کربنی آغشته شده و عملکرد بهتری از خود بر جای می‌گذارند.
- فولادهای کربنی با ضخامت نازک
این فولادها به طور استاندارد در ضحامت بین 0.18 الی 2.75 میلی متر تولید شده و عرض آن‌ها بین 530 الی 1250 میلی متر می‌باشد. طول این ورق‌ها نیز بین 760 الی 2500 میلی متر بوده و دارای نقطه ذوب 1400 درجه سیلیسیوسی می‌باشند. کاربرد فولادهای کربنی با ضخامت نازک در صنایع لوله‌سازی است که قطعات آن‌ها با کشش‌های کم عمق و عمیق تولید می‌شوند.
- فولادهای کربنی با ضخامت متوسط
این فولادها دارای ضخامت 3 الی 4.7 میلی متری هستند. طول آن‌ها تا 7000 میلی متر ادامه داشته و عرض آن‌ها نیز تا 2500 میلی متر می‌باشد. نقطه ذوب این فلز نیز مانند فلز کربنی نازک 1400 درجه سیلیسیوس است. فلزهای کربنی با ضخامت متوسط در صنایعی چون ساخت مخازن، تولید انواع لوله‌های جدار ضخیم و غیره کاربرد دارند.
- فولادهای کربنی با ضخامت ضخیم
مورد سوم از فولادهای کربنی، نمونه‌های ضخیم هستند. این فولادها بات ضخامتی بین 5 الی 50 میلی متر ساخته شده و دارای نقطه ذوب 1400 درجه سیلیسیوسی هستند. عرض آن‌ها تا 3600 میلی متر ادامه داشته و طول آن‌ها نیز تا 8000 میلی متر می‌باشد. کاربرد فولادهای کربنی ضخیم در صنایعی نظیر تولید انواع قالب‌ها و ساخت مخازن ذخیره می‌باشد. بهتر است برای خرید این ورق‌ها با کارشناسان باتجربه مشورت کنید تا آن‌ها شما را در انتخاب بهترین نوع ورق فولادی متناسب با مصرف شما راهنمایی کنند.
در این مطلب از وب‌سایت آهن تاپ شما را با مفهوم تلرانس ضخامت ورق‌های فلزی و فولادی آشنا کردیم. این ورق‌ها بر اساس ضخامت به سه نوع نازک، متوسط و ضخیم تقسیم می‌شوند که هر کدام در صنایع مختلفی به کار برده می‌شوند. امیدواریم که این مطلب پاسخ سوالات شما را در خصوص ورق‌های فولادی داده باشد.
بهترین قمیت ورق روغنی در آهن آلات آهن تاپ
استاندارد تلرانس ضخامت ورق
ضخامت واقعی ورق می‌تواند در محدوده مجازی از مقدار اسمی خود انحراف داشته باشد. به این محدوده مجاز انحراف، تلرانس ضخامت ورق می‌گویند. این انحراف معمولاً به دلیل عوامل فنی مانند دقت دستگاه نورد، تغییرات در دما یا کیفیت مواد اولیه، به وجود می‌آید. استانداردهای مختلفی در جهان وجود دارند که این تلرانس‌ها را برای انواع ورق‌ها تعریف می‌کنند. از جمله این استانداردها می‌توان به استانداردهای ASTM، EN و JIS ، اشاره کرد.
برای نمونه، در استاندارد ASTM A568، تلرانس مجاز برای یک ورق با ضخامت اسمی 2 میلی‌متر، چیزی در حدود 0.1 میلی‌متر است. یعنی ضخامت واقعی ورق می‌تواند بین 1.9 تا 2.1 میلی‌متر باشد. ورق‌های نورد سرد معمولاً تلورانس کمتری نسبت به ورق‌های نورد گرم دارند، چون فرآیند تولید آن‌ها دقیق‌تر است.
رعایت این تلورانس‌ها در صنایع مختلف، اهمیت زیادی دارد. یک انحراف کوچک در ضخامت محصولاتی مانند قطعات خودرو، لوازم خانگی یا تجهیزات الکترونیکی، می‌تواند عملکرد قطعه را تحت تأثیر قرار داده و یا باعث افزایش ضایعات شود.
تلورانس وزنی چیست
به تفاوت مجاز بین وزن واقعی یک ورق و وزن نظری آن، تلورانس وزنی گفته می‌شود. وزن نظری معمولاً بر اساس ابعاد ورق و چگالی فلز محاسبه می‌شود. البته ممکن است در عمل، وزن واقعی کمی بیشتر یا کمتر از این مقدار باشد. دلیل این اختلاف، می‌تواند نوسان ضخامت، چسبیدن مواد اضافی روی سطح ورق یا خطاهای اندازه‌گیری باشد.
برای حل این مسئله، استانداردهایی برای تلورانس وزنی تعریف شده‌اند. در بیشتر موارد، این تلورانس بین 4 تا 7 درصد در نظر گرفته می‌شود. مثلاً اگر وزن نظری یک ورق 100 کیلوگرم باشد، وزن واقعی آن می‌تواند بین 95 تا 105 کیلوگرم باشد.
تلورانس، در زمان فروش یا تحویل ورق‌ها، اهمیت بسیار بیشتری دارد. زیرا خریداران معمولا انتظار دارند که مقدار فلز تحویلی با مقدار خریداری‌شده، تفاوت زیادی نداشته باشد.
در پروژه‌های مهندسی مانند ساخت سازه‌های فلزی نیز تلورانس و وزن نهایی اهمیت بالایی دارند. زیرا اگر وزن ورق از حد مجاز خارج شود، ممکن است تعادل یا ایمنی سازه به خطر بیفتد.
استانداردهای ورق فولادی
ورق‌های فولادی بر اساس نوع کاربرد، ترکیب شیمیایی و فرآیند تولید، تحت استانداردهای مختلفی تولید و عرضه می‌شوند. این استانداردها توسط سازمان‌های بین‌المللی مثل ASTM در آمریکا، EN در اروپا و JIS در ژاپن، تعیین می‌شوند. هر یک از این استانداردها، شامل اطلاعاتی درباره ترکیب شیمیایی، ویژگی‌های مکانیکی، روش‌های آزمون و تلورانس‌های مجاز هستند.
به عنوان مثال، استاندارد ASTM A36 برای ورق‌های فولادی ساختمانی کاربرد دارد. این نوع ورق بیشتر در سازه‌های فلزی مانند تیرها و ستون‌ها استفاده می‌شود. همچنین ورق‌های نورد گرم در استاندارد ASTM A1011 و ورق‌های نورد سرد در ASTM A1008 طبقه‌بندی می‌شوند.
در اروپا، استاندارد EN 10025 برای فولادهای ساختمانی و EN 10130 برای فولادهای نورد سرد وجود دارد. این استانداردها اطلاعات دقیقی درباره خواص فیزیکی مانند استحکام کششی و قابلیت شکل‌دهی، ارائه می‌دهند.
برای مصارف خاص مثل صنایع غذایی یا دارویی، از ورق‌های فولادی ضدزنگ استفاده می‌شود که در استانداردهایی مانند ASTM A240 و EN 10088 ، تعریف شده‌اند. این ورق‌ها، مقاومت بالایی در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی دارند.
شناخت استاندارد مناسب، به مهندسان کمک می‌کند تا ورق فولادی مناسب با نیاز پروژه خود را به راحتی انتخاب کنند. همچنین استفاده از ورق دارای استاندارد، باعث افزایش ایمنی، کیفیت و دوام سازه یا محصول نهایی می‌شود.
