ورق گالوانیزه، به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی، یکی از پرکاربردترین محصولات فولادی در صنایع مختلف است. اما برای اطمینان از کیفیت و کارایی این محصول، رعایت استانداردهای تولید و مشخصات فنی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. این راهنما به بررسی جامع استانداردهای ملی و بین‌المللی ورق گالوانیزه می‌پردازد تا شما را در انتخاب و خرید آگاهانه یاری کند.
چرا استانداردهای ورق گالوانیزه اهمیت دارند؟
رعایت استانداردهای ورق گالوانیزه تضمین‌کننده کیفیت، دوام و عملکرد مطلوب محصول نهایی است. این استانداردها پارامترهای حیاتی مانند ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی، ضخامت پوشش روی، ابعاد و تلورانس‌ها را مشخص می‌کنند. آگاهی از این استانداردها به خریداران کمک می‌کند تا ورق مناسب با کاربرد مورد نظر خود را انتخاب کرده و از طول عمر و ایمنی سازه‌ها و محصولات اطمینان حاصل کنند. همچنین، این استانداردها مبنایی برای انجام تست‌های پس از تولید مانند تست ضخامت/ابعاد (DIN EN ISO 2360)، رنگ (ISO 7724) و چسبندگی (DIN EN ISO 2409) فراهم می‌کنند و انطباق محصول با الزامات صنعتی را تضمین می‌نمایند.
انواع استانداردهای بین‌المللی و ملی ورق گالوانیزه
تولید ورق‌های گالوانیزه در سراسر جهان تحت نظارت استانداردهای مختلفی صورت می‌گیرد که هر یک ویژگی‌ها و الزامات خاص خود را دارند. این استانداردها به دسته‌بندی ورق‌ها بر اساس کیفیت، کاربرد و خواص مکانیکی کمک می‌کنند.
استانداردهای رایج جهانی (JIS, ASTM, EN, ISO)
استانداردهای بین‌المللی مانند JIS G 3302 (ژاپن)، ASTM A653 و ASTM A123 (آمریکا)، ISO 3575 (سازمان بین‌المللی استاندارد)، EN 10142 و EN 10292 (اروپا) از مهم‌ترین مراجع جهانی هستند. این استانداردها گریدهای مختلفی را برای کاربردهای تجاری (Commercial Quality - CQ)، کششی (Drawing Quality - DQ)، کاملاً سخت (Fully Hard)، فوق‌کششی (Extra Deep Drawing Steel - EDDS)، ساختمانی (Structural Steel - SS) و فولادهای کم‌آلیاژ با استحکام بالا (High-Strength Low-Alloy Steel - HSLAS) تعریف می‌کنند. همچنین، جزئیات مربوط به پوشش روی (مانند G30، G90 در ASTM یا Z100، Z275 در EN) و انواع گل (Regular Spangle و Zero/Minimised Spangle) را مشخص می‌کنند.
استاندارد ملی ایران (ISIRI 8549)
در ایران، تمامی کارخانه‌های تولیدکننده ورق گالوانیزه ملزم به رعایت استاندارد ملی به شماره 8549 هستند. این استاندارد نیز با در نظر گرفتن الزامات بین‌المللی، چارچوبی برای تولید ورق‌های گالوانیزه با کیفیت مناسب برای بازار داخلی فراهم می‌کند. تولیدکنندگان برجسته داخلی مانند فولاد امیرکبیر کاشان، ورق خودرو چهارمحال و بختیاری، ورق‌های پوشش‌دار تاراز چهار محال و صنایع هفت الماس محصولات خود را بر اساس این استانداردها تولید و عرضه می‌کنند.
جدول استاندارد ورق گالوانیزه
برای درک بهتر تفاوت‌ها و مشخصات ورق‌های گالوانیزه بر اساس استانداردهای مختلف، جداولی تدوین شده‌اند که اطلاعات کلیدی را ارائه می‌دهند. یک نوع از این جداول، استانداردهای بین‌المللی را بر اساس سطوح کیفیتی مانند «کیفیت کاملاً سخت» (مانند SGCL در JIS G 3302)، «کیفیت با سختی CQ» (مانند SGCC در JIS G 3302) و «کیفیت با سختی DQ» (مانند SQCDI در JIS G 3302) دسته‌بندی می‌کند. این جداول مرجع سریعی برای مقایسه گریدهای مختلف در استانداردهای جهانی هستند.
| استاندارد | کیفیت کاملاً سخت | کیفیت با سختی CQ | کیفیت با سختی DQ |
|---|---|---|---|
| JIS G 3302 | SGCL | SGCC | SQCDI |
| ASTM A653 | FS | CS | DS |
| EN 10142 | HX | DX51D | DX52D |
| ISO 3575 | CR2 | CR3 | CR4 |
| ISIRI 8549 | F | C | D |
جدول دیگری به ابعاد استاندارد ورق گالوانیزه می‌پردازد که شامل طول، عرض، ضخامت و وزن تقریبی است. ضخامت ورق‌ها معمولاً از 0.18 میلی‌متر تا 6 میلی‌متر متغیر است، اما ضخامت‌های رایج بین 0.3 تا 2.5 میلی‌متر هستند. عرض‌های استاندارد معمولاً 1000 میلی‌متر یا 1250 میلی‌متر و طول‌ها 2000، 2500 یا 3000 میلی‌متر هستند. برای محاسبه وزن، از فرمول (حجم × چگالی) استفاده می‌شود که چگالی ورق گالوانیزه حدود 7860 کیلوگرم بر متر مکعب است.
| ردیف | طول (m) | عرض (m) | ضخامت (mm) | چگالی ورق گالوانیزه (kg/m³) | حدود وزن (kg) |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 1 | 0.5 | 7860 | 8 |
| 2 | 2.5 | 1.25 | 1.5 | 7860 | 37 |
| 3 | 2 | 1 | 0.3 | 7860 | 5 |
| 4 | 2.5 | 1.25 | 0.8 | 7860 | 20 |
| 5 | 3 | 1.25 | 1.0 | 7860 | 30 |
همچنین، جداولی برای ترکیبات شیمیایی بر اساس استانداردهای اروپایی مانند EN10142:2000 (برای گریدهای DX) وجود دارد که حداکثر درصد عناصر مانند کربن، منگنز، فسفر و گوگرد را برای هر گرید مشخص می‌کند.
| گرید | C (max %) | Mn (max %) | P (max %) | S (max %) | Al (min %) | N (max %) | Ti (max %) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| DX51D | 0.05 | 0.35 | 0.03 | 0.025 | - | - | - |
| DX52D | 0.03 | 0.30 | 0.025 | 0.020 | 0.015 | - | - |
| DX53D | 0.02 | 0.25 | 0.020 | 0.015 | 0.015 | - | - |
| DX54D | 0.015 | 0.20 | 0.015 | 0.010 | 0.015 | - | - |
| DX56D | 0.01 | 0.15 | 0.010 | 0.008 | 0.015 | 0.007 | 0.005 |
لایه‌های محافظتی نیز در جداولی مانند EN 10142:2000 دسته‌بندی می‌شوند که انواع پوشش روی خالص (Z) و آلیاژ آهن-روی (ZF) را با جرم‌های پوشش مختلف (مانند Z100، Z275) و کیفیت‌های سطحی (مانند NA, MA, MB, MC برای Z و RA, RB, RC برای ZF) شرح می‌دهند.
| گرید | نوع پوشش | جرم پوشش (g/m²) | کیفیت سطح |
|---|---|---|---|
| DX51D | Z | Z100 - Z275 | NA, MA, MB |
| DX52D | Z | Z100 - Z275 | NA, MA, MB |
| DX53D | Z | Z100 - Z275 | NA, MA, MB |
| DX54D | ZF | ZF100 - ZF120 | RA, RB, RC |
| DX56D | ZF | ZF100 - ZF120 | RA, RB, RC |
گریدهای ورق گالوانیزه و کاربرد آنها
ورق‌های گالوانیزه در گریدهای متنوعی تولید می‌شوند که هر یک خواص مکانیکی و کاربردهای خاص خود را دارند. گریدهای کششی و شکل‌دهی مانند DX51D، DX52D، DX53D، DX54D و DX56D (در استاندارد اروپایی) برای کاربردهایی که نیاز به خمش‌پذیری و قابلیت شکل‌دهی بالا دارند (مانند پروفیل‌سازی، قطعات خودرو و لوازم خانگی) مناسب هستند. گریدهای ساختمانی مانند S220GD تا S550GD برای سازه‌هایی که نیاز به استحکام بالا دارند به کار می‌روند. همچنین، گریدهای پر استحکام شکل‌پذیر مانند H180BD تا H420LAD ترکیبی از استحکام و قابلیت شکل‌دهی را ارائه می‌دهند که در صنایع پیشرفته کاربرد دارند.
استاندارد گالوانیزه سرد
گالوانیزه سرد، که اغلب به روش الکتروگالوانیزاسیون (آبکاری با روی) انجام می‌شود، فرآیندی متفاوت از گالوانیزه گرم است. در این روش، لایه روی نازک‌تر و یکنواخت‌تر بوده و معمولاً برای قطعات کوچکتر، بست‌ها، یا کاربردهای دکوراتیو که نیاز به پوشش روی ضخیم گالوانیزه گرم ندارند، استفاده می‌شود. تفاوت اصلی در ضخامت پوشش، روش اعمال و در نتیجه مقاومت در برابر خوردگی است؛ گالوانیزه گرم پوشش ضخیم‌تر و مقاومت بالاتری دارد. در حالی که استانداردهای گالوانیزه گرم برای ورق‌های فولادی به طور گسترده‌ای تعریف شده‌اند، استانداردهای خاص و جامع برای ورق‌های گالوانیزه سرد در مقیاس صنعتی و ساختمانی کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و اغلب به استانداردهای عمومی‌تر پوشش‌های فلزی یا مشخصات فنی ارائه‌شده توسط تولیدکننده ارجاع داده می‌شوند. بنابراین، در انتخاب ورق گالوانیزه سرد، توجه به مشخصات فنی ارائه‌شده توسط تولیدکننده و انطباق آن با نیازهای پروژه حیاتی است.
سخن پایانی
انتخاب ورق گالوانیزه مناسب نیازمند درک عمیق استانداردهای مربوطه و تطابق آن با نیازهای پروژه است. با توجه به تنوع استانداردهای بین‌المللی و ملی، گریدهای مختلف و انواع پوشش‌ها، مشاوره با کارشناسان متخصص می‌تواند شما را در خریدی مطمئن و بهینه یاری رساند. همواره به برند تولیدکننده، کیفیت، ضخامت پوشش روی، و مشخصات فنی درج شده در پلاک کالا توجه کنید تا از کیفیت و دوام محصول اطمینان حاصل نمایید. همچنین، نوسانات بازار و برند تولیدکننده از عوامل مهمی هستند که بر قیمت نهایی ورق گالوانیزه تأثیر می‌گذارند.
