ورق گالوانیزه چیست

ورق گالوانیزه نوعی ورق فولادی است که سطح آن با لایه ای از فلز روی (Zinc) پوشش داده می شود تا از بروز زنگ زدگی، خوردگی و پوسیدگی در آن جلوگیری شود. این فرآیند باعث می شود فولاد در برابر عوامل شیمیایی و فیزیکی مخرب مانند رطوبت، اکسیژن، نمک، مواد شیمیایی صنعتی و گازهای خورنده مقاوم تر شود. لایه روی، علاوه بر اینکه مانند یک سد محافظ عمل می کند، حتی اگر سطح فولاد آسیب ببیند نیز با خاصیت فداشوندگی (sacrificial protection) از خوردگی فلز پایه جلوگیری می کند. به همین دلیل، ورق گالوانیزه در شرایط محیطی سخت و مرطوب، عمر طولانی تری نسبت به ورق های معمولی دارد و از آن به عنوان یک ماده اولیه پایدار و مقاوم در صنایع مختلف استفاده می شود. این ورق به دو روش اصلی تولید می شود: گالوانیزه گرم (غوطه وری در روی مذاب) و الکتروگالوانیزه (پوشش دهی با جریان برق). به دلیل دوام بالا، وزن مناسب و مقاومت در برابر رطوبت، این ورق در صنایع ساختمان سازی، خودروسازی، لوازم خانگی، کشاورزی و تأسیسات کاربرد گسترده ای دارد. 

جدول جامع مشخصات و اطلاعات فنی ورق گالوانیزه: 

انواع ورق گالوانیزه

ورق های گالوانیزه در انواع مختلفی تولید می شوند که می توان آن ها را بر اساس سه معیار اصلی دسته بندی کرد: نوع ورق، نوع پوشش و شکل ظاهری.

۱. بر اساس نوع ورق:

• ورق گالوانیزه ورقه ای (Sheet): ورق های برش خورده با ابعاد مشخص که برای کاربردهای نیازمند دقت بالا مناسب اند.
• ورق گالوانیزه کلافی (Coil): ورق های رول شده و پیوسته که انعطاف پذیری و برش های طولانی در آن ها راحت تر است.

۲. بر اساس نوع پوشش:

• ورق گالوانیزه گرم: تولید شده با غوطه وری ورق فولادی در حمام مذاب روی که پوششی مقاوم و مقرون به صرفه ایجاد می کند.
• ورق گالوانیزه سرد (الکتروگالوانیزه): پوشش دهی با فرایند الکتروشیمیایی که لایه ای یکنواخت تر اما نازک تر ایجاد می کند.
• ورق گالوانیزه گالفان: دارای پوشش آلیاژ روی-آلومینیوم با مقاومت بالاتر در برابر خوردگی.

۳. بر اساس شکل ظاهری:

• ورق گالوانیزه ساده: سطحی صاف و بدون طرح.
• ورق گالوانیزه آجدار (گلدار): دارای طرح های برجسته برای کاربردهایی مثل مخازن آب.
• ورق گالوانیزه سینوسی (کرکره ای): با طرح موج دار، مناسب سقف و دیوار.
• ورق گالوانیزه ذوزنقه ای: دارای طرح ذوزنقه ای برای سقف ها و دیوارها.
• ورق گالوانیزه شادولاین: با طرح خاص برای زیبایی و استحکام بیشتر سازه ها.

۴. سایر انواع ویژه:

• ورق گالوانیزه رنگی: پوشش رنگی برای دوام و زیبایی بیشتر.
• ورق گالوانیزه خودرویی: مقاوم و قابل فرم دهی برای بدنه خودرو.
• ورق گالوانیزه ساختمانی: مناسب سقف، دیوار و سازه های فلزی در ساختمان سازی.

سطح ورق گالوانیزه 

در این تصویر، تفاوت های واضح بین سطح ورق گالوانیزه و ورق استیل ضد زنگ به نمایش گذاشته شده است. ورق گالوانیزه معمولاً دارای سطحی مات و پوشش فلزی روی است که به منظور جلوگیری از زنگ زدگی ایجاد شده است، در حالی که ورق استیل ضد زنگ دارای سطحی براق، صاف و صیقلی است که علاوه بر زیبایی، مقاومت بالایی در برابر خوردگی و تغییر رنگ دارد. این تفاوت های سطحی، نشان دهنده کاربردهای متنوع و ویژگی های عملکردی هر کدام از این دو نوع ورق می باشد.

گالوانیزه چیست

گالوانیزه کردن فرآیندی است که طی آن سطح فلزاتی مانند آهن یا فولاد با یک لایه نازک از فلز روی (Zn) پوشش داده می شود تا از آن ها در برابر زنگ زدگی، خوردگی و رطوبت محافظت شود. این لایه محافظ باعث افزایش عمر مفید فلز، به ویژه در محیط های مرطوب، صنعتی و خورنده می شود. دو روش اصلی برای اجرای این فرآیند وجود دارد:

• گالوانیزه گرم: غوطه ور کردن فلز در روی مذاب برای ایجاد پوششی یکنواخت و مقاوم.
• الکتروگالوانیزه (گالوانیزه سرد): نشاندن لایه ای از روی روی فلز به کمک جریان برق یا فرآیند الکترولیز.

ورق های گالوانیزه به دلیل مقاومت بالا، استحکام مناسب و وزن کم، در صنایع مختلف از جمله ساختمان سازی (سوله، سقف، تابلو برق)، خودروسازی، تولید لوازم خانگی، کشاورزی و حمل ونقل کاربرد گسترده دارند. همچنین، ضایعات ناشی از برش یا فرم دهی این ورق ها به دلیل قابلیت بازیافت بالا، از نظر اقتصادی و زیست محیطی دارای اهمیت زیادی هستند.

در مجموع، استفاده از محصولات گالوانیزه موجب کاهش هزینه های نگهداری، افزایش دوام سازه ها و ارتقای ایمنی و کیفیت پروژه های صنعتی می شود.

کاربرد ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه به دلیل مقاومت عالی در برابر زنگ زدگی، خوردگی، رطوبت و عوامل محیطی خورنده، یکی از پرکاربردترین محصولات در صنایع مختلف به شمار می رود. پوشش محافظ روی (Zn) روی سطح این ورق، باعث می شود که در شرایط سخت محیطی عملکردی پایدار، ایمن و بادوام داشته باشد. این ویژگی ها موجب شده ورق گالوانیزه جایگزینی اقتصادی و مطمئن برای فولاد معمولی در بسیاری از پروژه ها باشد. مهم ترین کاربردهای آن عبارتند از:

صنعت ساختمان سازی

ورق گالوانیزه در ساخت سقف های شیروانی، سوله ها، کانال های تهویه، ناودان ها، چارچوب در و پنجره، دیوارهای جداکننده و تابلوهای برق مورد استفاده قرار می گیرد. مقاومت در برابر رطوبت، عمر طولانی و عدم نیاز به رنگ آمیزی مکرر، آن را برای سازه های شهری، صنعتی و روستایی به گزینه ای ایده آل تبدیل کرده است.

صنعت خودروسازی

در خودروسازی، این ورق در تولید بدنه خودرو، کف خودرو، درها، سقف، گلگیر، شاسی و سیستم های اگزوز استفاده می شود. استفاده از ورق گالوانیزه، خوردگی قطعات را در برابر باران، نمک جاده و تغییرات دمایی کاهش داده و دوام خودرو را افزایش می دهد.

لوازم خانگی

در تولید یخچال، ماشین لباسشویی، آبگرمکن، کولر، هود، اجاق گاز و دیگر تجهیزات خانگی فلزی از ورق گالوانیزه استفاده می شود. پوشش ضدزنگ این ورق، عمر قطعات داخلی و خارجی دستگاه ها را بالا برده و باعث حفظ زیبایی و عملکرد در بلندمدت می شود.

صنایع کشاورزی و دامداری

ورق گالوانیزه در ساخت مخازن آب، سیلوها، گلخانه ها، سالن های مرغداری، سقف های دامداری، ادوات کشاورزی و حصارهای فلزی کاربرد دارد. این ورق ها در برابر تغییرات دمایی، رطوبت بالا، فضولات دام و تماس با آب و خاک عملکردی پایدار دارند.

در مجموع، به دلیل دوام بالا، نگهداری آسان، مقاومت در برابر خوردگی و صرفه جویی اقتصادی، ورق گالوانیزه نقش کلیدی در صنایع مختلف ایفا می کند و از محصولات پایه در بسیاری از پروژه های عمرانی و صنعتی به شمار می آید.

عملکرد ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه از طریق دو سازوکار اصلی از فولاد پایه در برابر خوردگی و زنگ زدگی محافظت می کند:

1. محافظت فیزیکی (پوشش سدکننده): پوشش فلز روی (Zn) مانند یک سد عمل می کند که مانع تماس مستقیم رطوبت، اکسیژن، نمک ها و مواد خورنده با سطح فولاد می شود. این لایه از نفوذ عوامل خورنده جلوگیری کرده و پوسیدگی فولاد را به طور قابل توجهی به تأخیر می اندازد. با این حال، در صورت آسیب دیدن یا خراشیده شدن این لایه، مکانیسم دوم وارد عمل می شود.
2. محافظت فداشونده (خوردگی گالوانیکی): زمانی که پوشش روی در نقطه ای خراشیده شود و فولاد در معرض عوامل محیطی قرار گیرد، پدیده ای به نام خوردگی گالوانیکی رخ می دهد. در این فرآیند، فلز روی (که آند الکتروشیمیایی ضعیف تری نسبت به فولاد است) به صورت قربانی یا فداشونده وارد واکنش شده و با اکسید شدن، از فولاد زیرین (کاتد) محافظت می کند. این ویژگی باعث می شود حتی در صورت آسیب موضعی، خوردگی از محل آسیب دیده گسترش نیابد و طول عمر ورق حفظ شود.

مزایای ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه به دلیل ساختار مقاوم و مقرون به صرفه اش، مزایای متعددی دارد که آن را به یکی از پرکاربردترین ورق ها در صنعت فلزکاری تبدیل کرده است:

• مقاومت فوق العاده در برابر خوردگی: لایه روی مانع تماس مستقیم فولاد با عوامل خورنده شده و از زنگ زدگی مؤثر جلوگیری می کند. به همین دلیل، این ورق انتخابی مطمئن برای محیط های مرطوب، صنعتی و دریایی است.
• طول عمر بالا: ورق های گالوانیزه بسته به ضخامت پوشش روی، نوع محیط و نحوه نگهداری، معمولاً بین 20 تا 50 سال دوام دارند و نیازی به تعویض زودهنگام ندارند.
• صرفه جویی اقتصادی در نگهداری: عدم نیاز به رنگ آمیزی مکرر، بازسازی یا پوشش های اضافی، موجب کاهش چشمگیر هزینه های نگهداری در طول زمان می شود.
• استحکام مکانیکی بالا: علاوه بر مقاومت در برابر خوردگی، این ورق ها در برابر ضربه، فشار و شرایط سخت محیطی نیز مقاومت خوبی دارند.
• کاربرد گسترده در صنایع مختلف: از ساختمان سازی و خودروسازی گرفته تا لوازم خانگی، دامداری، تأسیسات تهویه و حتی صنایع نظامی، همگی از مزایای این نوع ورق بهره مند می شوند.
• قابلیت بازیافت و سازگاری با محیط زیست: ورق گالوانیزه 100٪ قابل بازیافت بوده و با کاهش نیاز به رنگ یا پوشش های شیمیایی مضر، اثر زیست محیطی کمتری دارد.